پاستوریزه چیست؟

پاستوریزه فرآیندی است که طی آن باکتری های بیماری زا با حرارت دادن در دما و بازه زمانی مشخص از بین می روند. در این فرآیند تنها اشکال رویشی باکتری ها از بین می روند و بعد از پاستوریزه کردن ، محصولات باید در یخچال نگه داری شوند تا از گسترش تخم باکتری ها جلوگیری به عمل آید.

دامنه دمای پاستوریزه کردن محصولات ، معمولا از 62 تا 100 درجه سانتی گراد است. زمان این فرآیند می تواند از یک ثانیه تا نیم ساعت متغیر باشد.

با توجه به دما و زمان فرایند پاستوریزه به صورت زیر انجام می شود.

پاستوریزه خمی یا دسته ای : این فرایند در درمای 63 درجه و در نیم ساعت انجام می شود.

پاستوریزه HTST ( زمان کوتاه با حرارت زیاد ) :  این فرایند در دمای 72 درجه سانتی گراد به مدت 15 ثانیه انجام می شود.

پاستوریزه HHST ( زمان کوتاه با حرارت بالا ) : در این فرایند با دمای  89 درجه سانتی گراد برای 1.0 ثانیه ، 90 درجه سانتی گراد برای 0.5 ثانیه ، 96 درجه سانتی گراد برای 0.05 ثانیه و 100 درجه سانتی گراد برای 0.01 ثانیه و ….

برای اهداف مختلف از روش های مختلف پاستوریزه کردن استفاده می شود. انتخاب روش پاستوریزه کردن محصول به نوع ، حجم ، هدف ، میکروارگانیسم های مورد نظر ، تجهیزات در دسترس و موارد دیگر بستگی دارد.

• پاستوریزه خمی یا دسته ای ، عمدتا در صنایع غذایی کاربرد دارد و هدف آن از بین بردن میکروارگانیسم های بیماری زا و افزایش عمر مفید محصولات است. این روش میکروارگانیسم را از بین می برد ، اما بیشتر خواص فیزیکی و شیمیایی محصولات غذایی را حفظ می کند. از این روش برای تولید شیر ، آبجو و موارد دیگر استفاده می شود.

• پاستوریزه در دمای بالا می تواند باعث از بین رفتن باکتری های بیماری زا و فاسد ، تقلیب پروئتین های سرم و مانع از آب اندازی شود. از این روش برای تولید ماست ، پنیر و …. استفاده می شود.

• با استفاده از روش تندالیزاسیون می توان محصولاتی کاملا سترون شده را به دست آورد. از این فرآیند برای آماده سازی محیط های کشت ، دارو ها و مواردی استفاده کرد که شامل ترکیبات ناپایدار در برابر حرارت مانند قند ها و پروتئین ها هستند. این روش به مدت 30 دقیقه در درمای 100 درجه سانتی گراد و به مدت چند روز انجام می شود.

استرلیزه چیست؟

به نابودی کلیه میکروارگانیسم ها و تخم هایشان ، استرلیزه و گند زدایی گفته می شود. این فرایند میکروارگانیسم های بیماری زا ، اشکال رویشی ، تخم ها و ویروس ها را از بین می برد. استرلیزه کردن می تواند فیزیکی باشد یا شیمیایی.

استرلیزه فیزیکی

استرلیزه با گرما استریلیزاسیون سرد

استرلیزه با گرما به دو روش خشک و مرطوب انجام می شود. در روش اول که روش خشک است از هوای گرم و در روش دومی که روش مرطوب است از بخار آب استفاده می شود.

میکروارگانیسم ها با افزایش دمای هوا از بین می روند. البته آستانه بحرانی در بین میکروارگانیسم ها متفاوت است. مقاومت اشکال رویشی باکتری ها بسیار ضعیف است و مقاومت ویروس ها و کپک ها متوسط است. اما تخم ها و هاگ ها بسیار مقاوم هستند.

مکانیسم عملکرد استرلیزه با گرما عموما به تغییرات برگشت ناپذیر در پروتئین ها در سیتوپلاسم و غیرفعال سازی برخی از آنزیم های مهم محدود می شود.

--------------

بیتوته